Kwestia niedojrzałości w „Ferdydurke”
Witold Gombrowicz w Ferdydurke porusza problem niedojrzałości, który uważa za najbardziej charakterystyczną cechę człowieka. Stereotypowa dorosłość człowieka determinuje go do wykazywania należytego poziomu wiedzy, godnej zazdrości pozycji materialnej w relacjach interpersonalnych. Gombrowicz jednak podkreśla i daje przykłady, że w każdym z nas tkwi dziecko. Z osiągnięciem pełnoletniości nie wyzbywamy się kultywowanych przez całe dojrzewanie marzeń, lubimy być chwaleni, wolimy leniuchować niż pracować (są oczywiście wyjątki), jesteśmy „dzieckiem podszyci”. Z wiekiem zmieniamy się jedynie fizycznie, ukrywając głęboko to, co czujemy i czego chcemy. Nie jesteśmy doskonali, ponieważ naszą naturę cechuje niekompletność, a więc właśnie niedojrzałość, która jest formą niższą w stosunku do dojrzałości. Gombrowicz pisze: „Dążymy do dojrzałości, siły i mądrości wieku dorosłego, a równocześnie nieodparcie pociąga nas młodość. Ale młodość to niższość. Być młodym, to być mniej silnym, mniej dojrzałym, mniej mądrym. I oto zadziwiająca sprzeczność. Z jednej strony człowiek chce być doskonały, chce być Bogiem. Z drugiej, chce być młody, chce być niedoskonały. Człowiek dorosły znajduje się więc pomiędzy Bogiem a Młodym”.
Każdy człowiek traktuje innych jako niedojrzałych, nie w pełni ukształtowanych, niepełnych, przypisując sobie tym samym pozycję autorytarną, oceniającą. Segre pisze: „Dojrzałość i niedojrzałość znajdują się wobec siebie w stosunku doskonałości do niedoskonałości. Lecz z perspektywy niedojrzałości doskonałość dorosłych okazuje się fasadą kryjącą fikcję i mistyfikację, których obalenie o desakralizacja nie jest rzeczą trudną, jeśli wezwie się na pomoc sprawy «niejadalne, womitalne, złe, dysharmonijne, odpychające i odstręczające, ach, szatańskie, które zrzuca organizm ludzki»”.
Teoretycznie każdy człowiek pracuje nad ukształtowaniem dojrzałej osobowości, która jest związana „nie tyle z wiekiem, co z ukształtowaną formą”. Bohater powieści, choć ma trzydzieści lat, to jednak z przerażeniem powtarza, iż jest ciągle jeszcze „nieustalony” i „rozdarty”: „(…) z metryki, z pozorów wyglądałem na człowieka dojrzałego, a jednak nie byłem nim(…)”. Mimo, iż przekroczył już „Rubikon nieuniknionego trzydziestaka” - ciągle jest niedojrzały. Rozmyślając o swym położeniu stwierdził: „Gdy ostatnie zęby, zęby mądrości, mi wyrosły, należało sądzić — rozwój został dokonany, nadszedł czas nieuniknionego mordu, mężczyzna winien zabić nieutulone z żalu chłopię, jak motyl wyfrunąć, pozostawiając trupa poczwarki, która się skończyła. Z tumanu, z chaosu, z mętnych rozlewisk, wirów, szumów, nurtów, ze trzcin i szuwarów, z rechotu żabiego miałem się przenieść pomiędzy formy klarowne, skrystalizowane — przyczesać się, uporządkować, wejść w życie społeczne dorosłych i rajcować z nimi”.
Farent zauważa, iż w tym rozumieniu niedojrzałość jest „brakiem owej formy, stanem dochodzenia do niej, krystalizowania się osobowości, światopoglądu”. Często zdarza się, że człowiek w kontaktach z innymi wydaje się dojrzałym, lecz tak naprawdę, w ukrytych tajnikach własnej psychiki, pielęgnuje poukrywane marzenia z dzieciństwa, odnosi wrażenie nieskrępowanej wolności, potrafi cieszyć się błahostkami, fantazjuje (tak jak dziecko).
Niedojrzałość to brak wykrystalizowanej formy.
Niedojrzałość jest najczęściej ukrywana w „dyskretnej sferze charakteru”, i w takiej postaci interesuje Gombrowicza. Pisarz w swych dziełach podkreślał stale, że ludzie „dojrzali” są niewolnikami form, a zarazem sami je narzucają. Nie dość, że są producentami reżimów, zasad, zakazów i nakazów, uniemożliwiają swobodę myślenia i działania, to jeszcze trwają w zakłamaniu, nieuczciwości względem innych i siebie samych (przecież tak naprawdę to nie zgadzają się na nie i chętnie by je odrzucili).
strona: 1 2 3
Szybki test:
Niedojrzałość to brak:a) światopoglądu
b) pewności siebie
c) własnej religii
d) wykrystalizowanej formy
Rozwiązanie
We „wtórne zdziecinnienie” wpychają człowieka:
a) inni ludzie
b) określone środowiska
c) problemy życiowe
d) źródła sztuki
Rozwiązanie
Słowa „wątła budowa nad żywiołem anarchii, który raz po raz rozsadza układ konwencji (...)” Gombrowicz wypowiedział o:
a) kulturze
b) światopoglądzie
c) sztuce
d) mądrości
Rozwiązanie
Zobacz inne artykuły:
Tagi:
